Evet, sonunda “Fransız edebiyatının kötü çocuğu” Michel Houellebecq ile tanıştım. Kendisinin namını çok duyduğum için daha kışkırtıcı, rahatsız edici bir metne hazırlamıştım kendimi, hiç öyle olmadı valla – dozunda oyuncaklı, ziyadesiyle alaycı, kıvamında tuhaf ve epeyce derinlikli bir romanla karşılaştım. 2010 Goncourt ödüllü Harita ve Topraklar’ı çok sevdim.
Jed Martin isimli bir sanatçının hayat öyküsünü okuyoruz. Son derece konvansiyonel bir hikaye gibi başlayan roman her bölümde şekil değiştiriyor, her bölümün ayrı bir karakteri var resmen. Biri büyüme hikayesi, biri polisiye, biri koca bir hiciv örneğin. Jed son derece sıradan bir adam açıkçası, yazar kendisiyle özellikle ilişkilenemeyelim istemiş kanımca, akmaz kokmaz bir adam, kendisine iyi veya kötü herhangi bir güçlü duygu beslemek zor. Epeyce sığ da biri kendisi, işte bu sığ adam dünyanın en çok kazanan çağdaş sanatçılarından birine dönüşüyor, zaten hikayenin kendisi başlı başına ziyadesiyle ironik bu nedenle. Houellebecq’in metnin içine bolca yerleştirdiği marka isimleri de yine içinde yaşadığımız çağın nasıl bir sirk olduğunu gayet isabetli şekilde vurguluyor. Yani aslında hem baş karakteriyle, hem toplumla, hem değerlerimizle – her şeyle güzelce dalgasını geçiyor.
Kendisini de kayırmıyor bu arada, kendiyle de dalga geçiyor yazar. Metnin bir noktasında hikayenin karakterlerinden biri olarak hikayeye giriyor Houellebecq, sonra da başına acayip şeyler geliyor. Spoiler olmaması için ne geldiğini söylemiyorum ama bu tuhaf şeyleri yazarken ne kadar eğlendiğini düşününce ben de çok eğlendim açıkçası.
Müthiş sürükleyici akan bu metnin bir yanıyla da bunca felsefi bir derinliği olmasını ayrıca hayranlık verici buldum. Makineleşmeyle beraber toplumun geçirdiği dönüşüme, sanat eseri metalaşırken yaşanan anlam kaybına, faydacılık ve işlev odaklı bakış açısının dünyayı anlamlandırma biçimimizi biz farkına bile varmadan nasıl kuşatmış olduğuna dair şahane eleştiriler var kitapta, üstelik bunları asla didaktikleşmeden, son derece müphem şekilde aktarmayı becermiş.
Ezcümle, tokat gibi bir roman vallahi. Bu tuhaf adamla tanıştığıma çok memnun oldum.
