Bu kitabı okurken nedense çok eğleneceğimi düşünüyordum, vallahi hiç eğlenmedim.
1488’in Lizbon’undayız, Adar Cardoso ve Faustino da Silva adlı iki arkadaşın öyküsünü okuyoruz. Bu çok yaramaz ikili günlerden bir gün Gonçalves adında bir papazın eline düşüyorlar. Papaz iki çocuğu kilisesinin mahzenine kapatıp okuma öğretmek istiyor, bunu da süper bir insan olduğu için değil okursa başına bir iş geleceğinden korktuğu ama içeriğini merak ettiği bir kitabı çocuklar ona okusun diye yapmak derdinde. Fakat olaylar farklı gelişiyor, kitabın anlatıcısı da olan Adar isimli çocuk, mevzubahis sihirli kitabı yiyor açlıktan ve kitap onu kitap yemeden duramayan, şehrin kütüphanelerini altüst edecek Kitap Yiyici’ye dönüşüyor.
Adar gitgide ineğe benzemeye başlıyor, geviş getiriyor, devleşiyor, ağzı büyüyor vs vs. Şehir halkı da bunu öldürmeye niyet ediyor tabii falan filan. Aslında eğlenceli olabilecek bir öykü, üstelik Orta Çağ’ın tekinsiz Lizbon’unu da çok güzel anlatmış ama bir türlü içine giremedim. Uzun uzun geviş getirme, çiğneme, yutma sahnelerini anlatmak veya rahiple çocuklar arasındaki fiziksel şiddete bu kadar yer ayırmak yerine şu büyülü kitap meselesini daha iyi kurgulasaymış, oturtsaymış keşke diye düşündüm. Grotesk olacağım diye midemizi bulandırmasaymış bir de, yine bir keşke.
Rabelais’ın karşıma çok çıkan ama okumadığım ünlü fantastik güldürüsü Gargantua ile Pantagruel’e selam duran, benzer bir eser olduğu söyleniyor, Rabelais gibi Malandrin de hem güldürüyü hem ürkütücü olayları kullanarak bir hiciv koyuyor ortaya, kiliseyi ve dogmatizmini eleştiriyor ama bunu 1537’de yapmakla 2019’da yapmak arasında fark var sanki biraz. Hatta epey!
Bir küçük hoşluk: yakın zamanda sevgili Talat Kırış hocadan öğrendiğim ve çok merak ettiğim Jules Michelet bu kitapta bi dipnotta karşıma çıktı, “ay, tanıyorum!” diye sevindim. Sanırım okurken keyif aldığım nadir anlardan biri de oydu zaten. Hayyam çevirilerini okuduğumdan beri büyük hayranı olduğum Kenan Sarıalioğlu’nun kusursuz çevirisine rağmen hiç olmadı, olamadı bu metin benim için.
