Yıl bitmeden bir Thomas Bernhard okuyayım dedim, minik romanı Ungenach’ı aldım elime. Kötü bir roman asla değil bu ama Bernhard edebiyatına göre biraz vasat diyebiliriz.
Bernhard yine huysuzluğunu ve huzursuzluğunu birilerinin ağzından anlatmayı seçiyor. Amerika’da yaşayan akademisyen Robert, babasının ve üvey kardeşi Karl’ın ölümünün ardından mirası paylaştırmak için ailenin Ungenach’taki devasa orman arazisine gidiyor. Kitap, miras paylaşımından sorumlu avukat/noter Moro’nun monoloğu ve sonrasında da ölen Karl’ın kimi gönderilmiş kimi gönderilmemiş hüzünlü mektupları ve anlatıcımız Robert’ın aralara giren kendi yılgın iç sesinden oluşuyor.
Tabii tüm bunlar olurken Bernhard bize göç etmeye, aidiyetlere, kimliğe, adalete dair bir sürü soru sorduruyor. Sanki kısa felsefi denemelerin kurmacayla birbirine bağlanması yoluyla oluşturulmuş gibi bir roman bu. Mesela şöyle pasajlar okuyoruz: “bugün ne çekiyorsak aklın elinden çekiyoruz, yoksulluktan değil ve yaşlılık gençliğin tersi, ki ben gençliği tamamen doğal bir kendini beğenmişlik olan, itici bir şey olarak tarif ediyorum… umarsızlığa kapılmamak için hangi yana bakmalı? Bu, sizin yaptığınız sevgili Zoiss, bu da bir pes ediş ve ihtimal ki çok daha utandırıcı… çünkü bu paylaştırma, bu, gördüğüm kadarıyla, akıl almaz boyutlarda bölüştürme… çünkü bu gelişme, toplumsallaşma, devletin ve de dünyanın bu şekilde miskinleşmesi de aynı biçimde absürd… çünkü sosyalizm ve komünizm peşinde hep birlikte telef olacağız, tıpkı kralların ve krallıkların peşinde telef olduğumuz gibi, çünkü telef olmak mecburiyetindeyiz… çünkü her şeyin sonuçta varacağı yer orası, çöküş…”
Ezcümle; okuması zor, derdi çok, okurdan efor isteyen, küçücük hacmiyle kocaman sorular soran bir kitap kendisi. Arka kapaktaki şu alıntıyı da ekleyip bitireyim, çünkü bu tam bir Bernhard pasajı: “Hepimiz bir felaket halet-i ruhiyesinde yaşarız. Yapımız anarşiye eğilimli bir yapıdır. İçimizdeki her şey sürekli kuşkunun gözetimindedir. Ortada eblehlik olsun ya da olmasın, her şeyde katlanılmazlık vardır. Temelde dünya, ne açıdan bakarsak bakalım, katlanılmazlıktan ibarettir.”
