Selahattin Özpalabıyıklar’ın Pessoa: Personæ’sının hemen üzerine okudum Uzaklıklar, Eski Denizler’i. İki kitapta yineleyen şiirler olduğu için üst üste okumam iyi oldu çünkü çevriyi karşılaştırma şansım oldu. Buradakilerin çevirisi Cevat Çapan’a ait, vallahi birine öbüründen iyi demek zor. Çeviri şiir beni çok zorlar normalde ama tabii bu kadar usta isimler çevirince epey lezzetli oluyor ortaya çıkan şey.
Bu seçkide Pessoa’nın hem kendi adıyla, hem de Alberto Caeiro, Alvaro de Campos ve Ricardo Reis heteronimleriyle yazdığı şiirler yer alıyor. Her defasında gönlüm bir başkasına kayıyor ancak sanırım bana en çok kendisinin “üstadı” olarak tanımladığı (insan ustasını da doğurabilir, doğuramaz mı?) Alberto Caeiro olarak yazdığı şiirler dokunuyor. Onun doğrudan ve yalın dilini, felsefi sorgulamalardan arınmış, doğayı olduğu gibi kabul eden halini seviyorum çok. Düşünmekten ziyade “görmeye” odaklanan, gerçekliği yorumlamadan, olduğu gibi kabul eden bir perspektifi var – azıcık kelimeyle öyle atmosferik yazıyor ki Pessoa Caeiro olduğunda. Ki zaten kitap da onun meşhur Sürülerin Çobanı şiirinden bir bölümle açılıyor.
Seçki Alvaro de Campos’un coşkulu, yoğun ve yer yer kaotik şiirleriyle devam ediyor. Kendisi bir mühendis olduğundan şiirlerinde modernizm, makineleşme ve şehirleşme epey yer tutuyor, hem artıları, hem insanda yarattığı yabancılaşma gibi eksileriyle. Kendisinin büyük şiiri Denize Övgü’nün tamamını da bu vesileyle okumuş oldum, lirik başlayıp epik bir hal alan çok acayip bir metin o.
Sonra Epikürcü Ricardo Reis’in klasik Yunan ve Latin şiirlerinin izlerini taşıyan, genelde hece ölçüsüyle yazılmış şiirlerine geçiyoruz. Hayatı Stoacı bir sakinlikle karşılayan Reis’in de bazı şiirlerini çok sevdim. Mesela şu dizeler: “Tanrılardan tek dileğim / Onlardan bir şey istememeyi bağışlamalarıdır bana / Mutluluk bir yüktür, talih bir boyunduruk.”
Son kısımda da Pessoa’nın kendi adıyla yazdığı bazı şiirler var, bunların bir kısmı İşaret kitabından ki onu ayrıca yazacağım için burada ayrıntıya girmiyorum.
Yine çok severek okudum. Ve bir de kitaba seçilen isme bayıldığımı belirteyim. Nefis bence.
